همه کاره هیچ کاره است!

آسیب شناسی تحقیقات علوم دامی در ایران

مراکز تحقیقات علوم دامی در ایران بایستی برحسب گونه های دامهای اهلی تقسیم بندی شود. بعبارت دیگر در وضعیت فعلی تقریبا همه مراکز روی همه موضوعات کار می کنند.  لازم است وزارت جهاد کشاورزی برای هر استان برنامه ای تدوین کند که در ان همه وزارت خانه ها با هم در جهت یک هدف مسئولیت داشته باشند. بعبارت دیگر هماهنگی بیشتری بین دانشکده های کشاورزی، دامپزشکی و مراکز تحقیقات علوم دامی در هر استان نیاز است.

حدود 30 سال پیش در سایه فعالیت های دکتر کامبیز ناظر عدل ، استاد گروه دامپروری دانشگاه تبریز، و همکاری جهاد کشاورزی با دانشگاه تبریز ،تحقیقات طیور در استان آذربایجان شرقی متمرکز شده بود. الگوی مناسبی است که باید در سرتاسر کشور تداوم یابد ولی با تاکید و پاسخگویی هر استان که برای هر گونه جهت پیشبرد تحقیقات مکلف می گردد.

مثال فرانسه: موسسه تحقیقات کشاورزی فرانسه تخصص گرای در زمینه پژوهش انجام داده است بدین معنی که هر کدام از مراکز مسئول تحقیقات یک یا چند گونه مشخص است.

در فرانسه مراکزی که تحت نظر مر کز تحقیقات ملی  کشاورزی فعالیت می کنند  در هر شهر بصورت تخصصی کار می کنند. بدین نحو جلو موازی کاری ها گرفته شده است مثلا اینطور نیست که شهرهای پاریس، رن، تور، تولوز و   ... همه روی گاو شیری کار کنند بلکه هر شهر در یک زمینه خاص پژوهش انجام می دهند. دپارتمان ژنتیک دامی فرانسه دارای زیر بخشهاییی است که در شهرهای مختلف فعال هستند و می توان گفت که بزرگترین مرکزی هستند که با بودجه دولتی کار می کنند.

مثلا تحقیقات مدل آماری ، گاو شیری در پاریس، تحقیقات طیور در رن، تحقیقات گوسفند و بز، خرگوش، اردک و غاز در تولوز متمرکز شده است.

مرکز تحقیقات و دانشکده های کشاورزی و دامپزشکی تولوز مسئول تحقیقات مربوطه است و همگی در قبال حل مشکلات جامعه کشاورزی مسئولیت دارند. بعبارت دیگر برای حل مشکل یا انجام پیشرفت همه مراکز تحقیقاتی و آموزشی و دانشگاهی مسئولیت دارند نه اینکه هر کدام از موسسات، وظیفه را بر عهده دیگری موکول کند و کار روی زمین بماند.

برای مثال واحد ژن فی زه : وظیفه واحد شناخت مکانیسم ژنتیکی صفات و توسعه متدهای مدیریت جمعیتهای دامی است که اساسا روی نشخوارکنندگان کوچک ، خرگوش، جگر غاز متمرکز شده است. صفاتی که پرورش و تولیدات دامی را تحت تاثیر قرار می دهند زیادند ولی اولویت پژوهشی ساگا تحقیق روی مقاومت ژنتیکی به بیماریها، تولید مثل، رشد و خز می باشد.

ساگا واقع در شهر تولوز در جنوب فرانسه، مرکزی است که با مدیریت کریستل روبرت در 5 اکیپ روی ژنتیک و اصلاح دام کار می کند:

• یک اکیپ بزرگ نشخوار کنندگان کوچک( گوشتی و شیری)
•   اکیپ متد(روشهای آماری)
• اکیپ خرگوش(عمدتا گوشتی)
•   اکیپ کوچک اردک
•   اکیپ انفورماتیک

این مرکز پس از تمرکز زدایی که دپارتمان ژنتیک دامی انجام داده است در سال ١٩٧٠ تاسیس شده است .

 

گرایش های تحقیقاتی در بخش اصلاح نژاد دام در فرانسه:

• سیتوژنومیک ساختاری و عملکردی
  
  
• دینامیک ژن ها و جمعیت ها
  
  
• ژنتیک مولکولی و اپیژنتیک گونه های حیوانی استفاده شده در آمیخته گری
  
  
• ژنتیک سیستم های مربوط به سازگاری و پایداری
  
  
• ژنومیک گوسفند و بز و گوسفند
  
  
• ژنتیک و انتخاب
  
  
• مدلسازی ژنتیک و ژنومیک
  
  
• مدلسازی ژنتیکی و بهبود ژنتیکی تک معده ای ها
  
  
• تغذیه و اکوسیستمهای دستگاه گوارش
  
  
• سیستم های حیوانات پایدار

------------- جمعبندی

• تمرکز گرایی تحقیقات علوم دامی دوباره سازمان دهی شود

•پیشنهاد: تعیین استراتژی تحقیقات علوم دامی توسط وزارت علوم باشد

• در زمینه بین المللی نیز اگر تمرکز گرایی تحقیقات انجام شود، در چشم انداز 20 ساله می توان قطب های علمی کشور را از نظر ژنتیک و اصلاح دام تشکیل و مطرح ساخت.

• نیاز به سازماندهی دوباره مراکز تحقیقاتی پژوهشی کشور وجود د ارد

•نو شدن و سازماندهی دوباره، گرایش ها و تخصص های ژنتیک و اصلاح دام

مطالعه بیشتر

تحلیلی بر روند تحقیقات علوم دامی کشور در بخش ژنتیک و اصلاح دام با استفاده از مقالات ارایه شده در پنجمین کنگره ی علوم دامی ایران 1393 تبریز - رافت